Çocuklarla İletişimde Empati mi, Sempati mi?
Günümüz dünyasında çocuklardan beklentilerimiz artarken, onların duygusal dünyalarına dair sorular da çoğalıyor. “Empati kursun”, “Arkadaşını düşünsün”, “Onu üzmesin”… Peki çocuklara gerçekten neyi öğretmeliyiz? Empatiyi mi, sempatiyi mi? Yoksa ikisinin ayrımını biz yetişkinlerde mi yeniden anlamalıyız?
Empati Çocuğun Dünyasına Girmek,
Sempati Kendi Dünyamızdan Bakmaktır. Aslında çoğu zaman bu ikisini karıştırıyoruz.
Sempati, çocuğun duygusunu kendi filtremizden yorumlama hâlidir.
Empati ise onun hissettiğini onun penceresinden anlamaya çalışmaktır.
Bir çocuk düşüp ağladığında, “Aaa bir şey yok!” demek sempatidir.
“Canın acıdı, fark ettim… İstersen birlikte derin bir nefes alalım.” demek empatidir. Aradaki fark, çocuğun duygusunu kapatmak ile duygusunu karşılamak arasındaki farktır.
Empati Doğuştan Gelmez, Geliştirilen Bir Beceridir. 3 yaşındaki bir çocuğun arkadaşının üzüldüğünü fark etmesi mucizedir, ama bunu “neden” diye açıklaması gelişimsel olarak mümkün değildir. Dolayısıyla empati beklentilerini çocuğun yaşına göre şekillendirmek, aslında çocuğa yapılabilecek en büyük iyiliktir.
0-3 yaş: Duyguyu isimlendirme dönemi
3-4 yaş: Basit duyguları fark etme
4-6 yaş: “Ben olsam nasıl hissederdim?”e ilk adımlar
Bu bir yolculuktur.
Bir yarış değil.
Peki Biz Ne Yapmalıyız?
Model olmak: Çocuklar söylediklerimizden çok, duygularla kurduğumuz ilişkiden öğrenirler.
Yargılamadan dinlemek: “Abartıyorsun” yerine “Bunu böyle hissettiğini duymak benim için önemli” cümlesi çocuğun güven duygusunu büyütür.
Duyguyu düzeltmek değil, duyguyla kalmak. Üzüntü geçsin, sinir bitsin diye acele etmeyelim. Her duygu, çocuk için bir rehberdir.
Empatiyi Öğreten Cümleler:
“Şu an üzgün olduğunu fark ediyorum.”
“Bunu yaşamak zor olmalı.”
“Senin için buradayım.”
“İstersen birlikte çözüm bulabiliriz.”
Bu cümleler çocuğun duygusunu taşımasına, duygunun altında ezilmemesine destek olur.
Sonuç olarak, çocuklarımızdan empati beklemeyelim, empati yaşatalım.
Empati; öğütle değil, deneyimle büyür.
Çocuğa nasıl davranıyorsak, dünyayı öyle okuyacaktır.
Sempati ise çoğu zaman niyetimiz iyi olsa da çocuğun duygusunu küçültebilir.
Bu nedenle yapabileceğimiz en kıymetli şey; çocuğun hissettiğini sahici bir şekilde duyabilmektir.
Çocuk, duygudaşlık gördükçe duygudaş olmayı öğrenir.
Ve bu, geleceğin daha barışçıl, daha duyarlı bireylerinin en sağlam temelidir.